Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach podsumowała trwający od 2018 r. projekt LIFE.VISTULA.PL, którego głównym celem jest ochrona siedlisk ptaków wodno-błotnych w Dolinie Górnej Wisły. W ciągu sześciu ostatnich lat na chronionych obszarach Natura 2000 w woj. śląskim i małopolskim wybudowano oraz zabezpieczono 16 wysp dla ptaków, w tym jedną na Zbiorniku Goczałkowickim oraz podjęto szereg działań ochronnych wobec rybitwy rzecznej i ślepowrona. Całkowity koszt zadania wyniósł 5,5 mln euro.
W dniach 25-27 września odbyła się konferencja podsumowująca projekt, podczas której omówiono najważniejsze osiągnięcia i wyniki podjętych działań oraz ich wpływ na środowisko, liczebność ptaków oraz na odbiór społeczny.
Budowa ptasich wysp
Głównym celem projektu było zabezpieczenie siedlisk dwóch cennych i chronionych gatunków ptaków wodno-błotnych – rybitwy rzecznej i ślepowrona w 4 obszarach Natura 2000 zlokalizowanych w województwie śląskim i małopolskim – w Dolinie Dolnej Skawy PLB120005, Dolinie Dolnej Soły PLB120004, na Stawach w Brzeszczach PLB120009 oraz Dolinie Górnej Wisły PLB240001.
– Zabezpieczyliśmy 11 wysp dla ślepowrona i 8 dla rybitwy rzecznej. 3 z nich są wspólne dla obu gatunków. Konieczne było również umocnienie fragmentów grobli na stawach, gdzie gniazdują ptaki. Dzięki temu z jednej strony zapobiegliśmy wypłycaniu się zbiorników, z drugiej działania ochronne zyskały akceptację zarządców stawów, dla których, z perspektywy hodowli ryb, ptaki nie są pożądanym gościem – mówi Mirosława Mierczyk-Sawicka, Regionalna Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach i dodaje: – Dziś możemy mówić o wielkim święcie dla przyrody, widzimy rezultaty naszych działań, a odnotowana w monitoringu ornitologicznym rekordowa liczebność obu gatunków w Dolinie Górnej Wisły to potwierdza.
W ramach działań wyremontowanych i zabezpieczonych zostało w sumie 16 ptasich wysp – Ptasia Beczka na Zbiorniku Goczałkowickim, a także 12 wysp na stawach karpiowych (w 5 lokalizacjach) i 3 na 2 zbiornikach pożwirowych. Dzięki podjętym pracom na koniec realizacji LIFE.VISTULA.PL stan liczebności ślepowronów wynosi 1250 ślepowronów par lęgowych i 600 par lęgowych rybitw rzecznych.
Nowatorskie rozwiązania inżynieryjne w ochronie przyrody
W celu osiągnięcia trwałości rozwiązań technicznych zastosowanych w budowie i umacnianiu wysp na okres 20 lat, co było wymogiem nałożonym przez Komisję Europejską, sięgnięto po rozwiązanie niestandardowe i dotychczas niestosowane w ochronie przyrody.
Wyspy oraz groble na stawach zostały umocnione z wykorzystaniem grodzic winylowych PVC, które wytwarzane są w ramach procesu recyklingu wysokiej jakości odpadów plastikowych. Takie rozwiązanie wykazuje większą trwałość niż w przypadku dotychczas stosowanych grodzic stalowych, a przede wszystkim zabezpiecza teren wyspy od wpływu falowania i działalności drapieżników.
Edukacja i turystyka
Równie ważne, jak działania ochronne było podjęcie inicjatyw edukacyjnych na temat samego projektu, chronionych gatunków ptaków oraz samych obszarów Natura 2000, a także stworzenie infrastruktury turystycznej umożliwiającej obserwację wyników realizacji projektu. W tym celu przeprowadzony został cykl wystaw fotograficznych, warsztatów terenowych, zamontowane zostały tablice edukacyjne oraz powstał film przyrodniczy pt. „Nie bądź ślepy na ślepowrona”.
Ponadto wybudowano 15-metrową wieżę obserwacyjną w Wiśle Małej z widokiem na Zbiornik Goczałkowicki i wyspę Ptasią Beczkę. Powstały 4 pomosty pływające dla wędkarzy po obu stronach śląskiego morza. Przy stawie Barzyniec w Ochabach, na którym wybudowane zostały wyspy dla ptaków, ustawiono czatownię ornitologiczną do obserwacji ptaków.
Kompromis Ludzie-Ryby-Ptaki
Kluczowe dla realizacji projektu na stawach hodowlanych, żwirowniach i zbiorniku Goczałkowickim tzn. zbiornikach pochodzenia antropogenicznego było pozyskanie akceptacji i zgody ich właścicieli zarządców na przeprowadzenie działań.
– Uczestnictwo rybaków w projekcie przyrodniczym, którego działania zaplanowano bezpośrednio na stawach, było w pewnym sensie sukcesem osiągniętym na początku projektu. Zespół projektowy miał okazję zaobserwować, jak funkcjonują stawy i cykl produkcyjny karpia, rybacy zobaczyli, że mogą mieć wsparcie w ornitologach, a urzędnicy zrozumieli, że bez prężnie funkcjonującej gospodarki karpiowej i współpracy pomiędzy wszystkimi stronami nie jest możliwe sprawne zarządzenie obszarami chronionymi – podkreśla Damian Czechowski, koordynator projektu z ramienia katowickiego RDOŚ.
W ramach zadania wypracowano dewizę Ludzie-Ryby-Ptaki, która zakłada docenienie roli gospodarki rybackiej na stawach karpiowych w utrzymaniu siedlisk kilkudziesięciu rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków. Co ważne, zaprzestanie jakichkolwiek działań na tych akwenach może stać się poważnym zagrożeniem dla siedlisk ptaków. Prowadzona na tych obiektach produkcja karpia, produkcja wody, czy wędkarstwo umożliwia wielu rzadkim gatunkom ptaków dostęp do miejsc lęgowych i żerowisk.
-
- default
-
- default
